Sponsored post, tạm dịch tiếng Việt là “nội dung được tài trợ” là một trong những nguồn thu nhập của các blogger ở mọi thể loại niche. Thậm chí nhiều blogger nước ngoài, chủ yếu là ở các mảng như tài chính cá nhân, blogging và các mảng về lifestyle khác còn tiết lộ rằng, sponsored post là một trong số những nguồn thu lớn nhất từ blog của họ, bên cạnh các nguồn khác như tiếp thị liên kết hoặc chạy quảng cáo.
Ở nước ngoài thì tưng bừng là vậy, nhưng ở Việt Nam, để trả lời cho câu hỏi sponsored post là gì thì… rất tiếc, hầu như mọi kết quả Google đều hướng đến sponsored post theo kiểu của Facebook, tức là nhãn hàng hoặc page nào đó bỏ tiền ra chạy quảng cáo, và Facebook sẽ hiện lên News Feed nếu bạn tình cờ nằm trong nhóm khách hàng target của quảng cáo đó.
Nhưng sponsored post thuần túy trong thế giới blogger lại là chuyện khác!
Bài viết bữa nay, Quyên sẽ đề cập tới hai nội dung chính:
Sponsored post là gì & Quyên nhận bài sponsored post như thế nào
Sponsored post là gì?
Theo một ý trong phần định nghĩa của Wikipedia về sponsored post thì…
A sponsored post, also known as a promoted post, is a post to any community-driven notification-oriented website which is explicitly sponsored as an advertisement by a particular company in order to draw a large amount of popularity through user promotion and moderation to the most active or most viewed page on the website.
Wikipedia
Nếu định nghĩa này nghe có vẻ… “hàn lâm” quá thì mời bạn đọc tiếp một định nghĩa có vẻ dễ hiểu hơn từ trang kickofflads.com:
Sponsored posts are a type of native ad […]. Like all native ads, sponsored content is crafted to look like the environment in which they appear. They’re not jarring or disruptive.
Josh Ledgard @ Kickofflabs
Theo định nghĩa của Josh Ledgard thì sponsored post là một dạng native ad – quảng cáo tự nhiên. Cũng giống như bất kỳ các native ad nào khác, sponsored post thường mang thông điệp quảng cáo nhưng được lồng vào nội dung bài viết và trở thành một phần của bài viết mà không tạo cảm giác “làm lố” hay “gồng mình” cho người đọc.
Nhưng mà Giàng ơi, quảng cáo tự nhiên là cái gì???
Trong ngành marketing và quảng cáo, thuật ngữ native ad được dùng để chỉ những bài quảng cáo mà nội dung của nó được “trộn đều” với nội dung thông thường, khiến người đọc khó nhận ra được đây là một bài biên quảng cáo.
Ví dụ: Quảng cáo bình thường là kiểu một chị đẹp đẹp cầm gói bột giặt, miệng cười như hoa, kêu gọi mọi người hãy xài bột giặt X để quần áo trắng thơm như mới. Đó là quảng cáo thuần túy, độc giả chỉ cần nghe nhạc hiệu cũng biết quảng cáo của hãng gì.
Ngược lại, một ngày đẹp trời nọ, bạn đọc được một bài báo về tấm gương thành công của mẹ bỉm sữa A, bỏ hết công việc cho tập đoàn nước ngoài lương tháng tính bằng USD để ở nhà chăm con và làm nội trợ. Mẹ bỉm sữa A sẽ lên mạng chia sẻ bí kíp để vừa chăm 3 đứa con vừa có thể bán hàng online hiệu quả, thu nhập mỗi tháng gần trăm triệu. Một trong những bí kíp đó chính là giảm tải việc nhà bằng cách sử dụng máy hút bụi, máy rửa chén, máy giặt, v.v… và xài bột giặt Y cho máy giặt để có kết quả tốt nhất.
Người đọc hoàn toàn dễ “sa ngã” vào nội dung mà mẹ bỉm sữa A chia sẻ trong bài viết của mình hơn là tin vào một chị mặt đẹp dáng xinh nụ cười công nghiệp tay cầm bịch bột giặt xuất hiện trên TV hay mấy trang quảng cáo trên báo in mỗi ngày. Đó chính là thành công của native ad.
Sponsored post trong thế giới blogger du lịch cũng vậy. Đã qua rồi cái thời mà viết bài quảng cáo cho nhãn hàng là phải đúng với tinh thần… Sales & Marketing, nhét đầy những thông tin bán hàng và CTA tràn ngập màn hình với hy vọng độc giả click vào đó. Quảng cáo bây giờ nhiều tới mức nếu người đọc không cài mấy chương trình chặn quảng cáo trên trình duyệt web thì cũng tự hình thành được một loại phản xạ có điều kiện trong thế giới hiện đại: Mắt và tay auto lướt qua quảng cáo, một scroll không trở lại!
Tất nhiên là nhãn hàng cũng phải bắt trend, cũng nhận thấy rằng quảng cáo thuần túy bây giờ đã lỗi mốt. Nếu cứ tiếp tục chi tiền vào nó thì chẳng khác gì vứt tiền qua cửa sổ. Và rồi, cùng với sự ra đời và phát triển của mạng xã hội và blog, influencer, KOL (Key Opinion Leader), blogger này nọ lần lượt xuất hiện và trở thành một phần tất yếu của cuộc sống và hình thành nên một hệ sinh thái quảng cáo mới ở thời đại Internet: Sponsored post.
Các dạng bài sponsored post phổ biến
Tùy theo kênh thông tin mà bạn sở hữu như blog, Facebook, Instagram, Pinterest hay YouTube mà blogger và nhãn hàng có thể lựa chọn những hình thức sponsored post khác nhau để tiếp cận độc giả.
Trong khuôn khổ một chiếc blog, đây là những dạng bài sponsored post phổ biến nhất và các bài “văn mẫu” trên Blog du lịch của Quyên:
- Đặt link vào trong bài viết có sẵn trên trang web của blogger: Đi phượt Nhựt Bổn
- Nhãn hàng cung cấp nội dung bài viết có kèm link, blogger chỉ việc đăng lại trên blog của mình: Lụm lặt chút kinh nghiệm xin visa Schengen
- Blogger tự viết bài theo nội dung và ý tưởng được thỏa thuận giữa hai bên, trong bài sẽ có đặt link và đề cập tới nhãn hàng: Hành trình “The Best of Scandinavia” phiên bản mini 6 ngày
- Blogger nhận được sản phẩm/trải nghiệm dịch vụ, sau đó viết bài chia sẻ và nhận xét về sản phẩm/dịch vụ đó: Review thẻ Tallinn Card
Chi phí được tính như thế nào?
Đây là một phần khá nhạy cảm, vì liên quan đến chuyện tiền bạc cũng như mức tính phí khác nhau của các blogger, tùy theo độ nổi tiếng/viral và thậm chí là platform mà blogger đó sử dụng (chỉ xài MXH hay viết blog hay làm vlog, blah blah). Tuy nhiên, để bài viết được hoàn chỉnh nhất, Quyên vẫn sẽ dũng cảm đề cập (phần nào) tới vấn đề này heng!
Khác hẳn với việc chạy quảng cáo trên blog hoặc đặt link tiếp thị liên kết (affiliate link) vào bài viết và… chờ tới khi nào có người click vô (quảng cáo) hoặc mua hàng (afflink) thì blogger mới có thu nhập, sponsored post là một trong những cách kiếm tiền nhanh nhất của blogger.
Sau khi hai bên thỏa thuận xong xuôi về số lượng bài, thời gian đăng bài, thời gian thanh toán chi phí, report này nọ thì thông thường blogger sẽ nhận được tiền trong khoảng từ 1 – 4 tuần tùy theo chính sách của từng công ty.
Trong phạm vi bài biên này, tôi sẽ không công khai mức tính phí sponsored post tại Blog du lịch của Quyên, vì chi phí được tính phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Bên cạnh những điều hiển nhiên như độ nổi tiếng của blogger, mức độ phủ sóng trên MXH, v.v… thì còn có những yếu tố chuyên môn khác như CTR, CPM hay ROI nữa nha.
Tuy nhiên, cho dù bạn có nổi tiếng bao nhiêu, hay nhãn hàng có đưa ra những con số % này nọ và những chữ cái viết tắt deep tới cỡ nào đi chăng nữa, thì đây là một vài lời khuyên và kinh nghiệm bản thân mà Quyên muốn chia sẻ với bạn:
- Đừng bao giờ bán rẻ chất xám của mình!!! Nếu bạn sở hữu một blog với khoảng từ 10.000++ lượt view/tháng và fanpage với khoảng 1.000 – 2.000 lượt likes, hãy bắt đầu với con số 500.000VNĐ. Đây cũng chính là số tiền mà Quyên nhận được khi nhận đăng bài sponsored post đầu tiên trên blog.
- Tuyệt đối KHÔNG vì lợi nhuận mà đánh mất đi cái “chất” của blog. Nếu bạn là một blogger du lịch bụi, đừng vì mức chi phí hấp dẫn mà đi quảng cáo cho một resort hay khách sạn sang chảnh. Sự trung thành của độc giả là thứ không thể mua được bằng tiền.
- Đừng quá “tham” mà nhận đăng bài vô tội vạ và vô kiểm soát. Hãy đăng những gì bạn thực sự muốn đọc, muốn chia sẻ và thực sự thấy có ích cho chính bản thân mình. Nếu chính bạn còn không thấy có ích thì độc giả của bạn cũng dzậy!
- Tỉ lệ vàng cho việc đăng bài sponsored post rất đơn giản: 80/20. Ví dụ trong tháng bạn có 10 bài trên blog thì 8 bài nên là nội dung authentic, chỉ cần 2 bài sponsored post là đủ.
Thời gian vừa qua, Quyên nhận được inbox của một số bạn blogger hỏi về việc tính chi phí đăng bài, hoặc xin chia sẻ mức chi phí. Cá nhân Quyên có thể chia sẻ trong chừng mực nhất định, nên nếu bạn vẫn còn băn khoăn về chuyện này mà không biết chia sẻ cùng ai, đừng ngại hỏi. Nếu không hỏi, bạn sẽ không bao giờ có câu trả lời, đúng không nè!
Tính minh bạch của sponsored post
Nếu chăm chỉ đọc cái blog nước ngoài, đặc biệt là Âu Mỹ, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp được những dòng Disclaimer như vầy:
Ở khu vực châu Á nói chung thì tôi không rõ, nhưng riêng đối với giới blogger Việt Nam, thật sự tôi chỉ thấy có rất ít blogger chú trọng đến tính minh bạch của sponsored post, trong đó có Quyên và bạn Linh Ngô (Fernweh by Linh Ngo). Quyên thể hiện tính minh bạch của blog bằng một dòng thông báo ngay phía đầu bài, còn Linh thì sắp xếp các bài viết này vào một category riêng với tên gọi Sponsored Post.
Rất nhiều bài viết từ các blogger khác, nổi tiếng cũng có mà trung bình khá như Quyên cũng có, tôi chỉ cần đọc nửa bài là có thể nói chính xác đó là một bài viết được tài trợ nội dung, nhưng dường như các bạn blogger “quên” nói điều đó cho người đọc.
Thật ra họ không sai, vì luật Việt Nam không quy định rõ ràng cụ thể vấn đề này. Trong khi đó, ở những nước khác, blogger có nghĩa vụ phải nêu rõ trong bài viết/hình ảnh/video/v.v… của mình bằng cách hình thức như ghi chú, hashtag, caption… để người đọc biết được họ đang đọc một bài sponsored post hay một bài blog thuần túy.
Tất nhiên đa phần người đọc sẽ không quan tâm lắm chuyện liệu bài viết họ đang đọc là bài viết thuần túy hay bài viết được tài trợ nội dung, miễn sao nội dung và thông tin mà blogger cung cấp thực sự thu hút và hữu ích đối với họ.
Tuy nhiên, lời khuyên thật lòng của Quyên đó là, nếu muốn xây dựng lòng tin với bạn đọc, hãy minh bạch với họ. Độc giả không rời bỏ blogger vì họ minh bạch và công khai thông báo về các nội dung tài trợ. Họ chỉ rời bỏ bạn khi họ nhận ra rằng bấy lâu nay đã bị blogger “dụ” bằng native ad mà không hay biết mà thôi!
Quyên đã và đang nhận sponsored post như thế nào?
Sau khi đã làm rõ khái niệm sponsored post là gì cũng như những vấn đề liên quan tới nó, trong phần này, Quyên muốn chia sẻ với bạn các bước mà một blogger du lịch tiếp cận, xử lý và hoàn thành sponsored post. Tất nhiên đây chỉ là những chia sẻ dựa trên kinh nghiệm cá nhân người viết nên không thể và không nên được dùng làm bản hướng dẫn hay quy tắc chung cho blogger chuyên nghiệp nha!
Đối với blogger, có hai cách để bạn có thể nhận sponsored post: Đối tác tìm đến bạn, hoặc bạn tìm đến đối tác. Cả hai cách đều có những cái hay và dở riêng mà nếu… rảnh, Quyên có thể sẽ biên kỹ hơn trong một bài viết khác. Trong trường hợp của mình, 100% các bài viết tài trợ nội dung trên blog đều là do đối tác chủ động liên hệ với Quyên trước, chứ thú thật là tôi không có thời gian để ngồi email kiếm khách ?.
Trung bình mỗi tháng tôi nhận được khoảng 1 – 2 thư mời hợp tác từ các nhãn hàng có liên quan. Đặc biệt các tháng chuẩn bị vào mùa cao điểm du lịch thì email đổ về rất nhiều, nhưng rất ít trong số đó có liên quan tới chủ đề của blog ?.
Đối với những mail có liên quan, việc đầu tiên Quyên làm đó là… hồi âm lại càng sớm càng tốt, cảm ơn đối tác đã tin tưởng mình để hợp tác. Nhiều đối tác thường ra yêu cầu cụ thể luôn, Quyên chỉ việc báo giá và follow-up với khách. Tuy nhiên cũng có khách hàng muốn cùng blogger thảo luận chi tiết về bài viết, kế hoạch PR, v.v…
Thường tôi hay làm việc với dạng đối tác thứ nhất hơn, nhưng nếu được chọn thì lại thích làm với đối tác thứ hai hơn, vì mình có thể triển khai nhiều ý tưởng phù hợp với blogger và độc giả của blog hơn. Nhưng nói gì thì nói, thời buổi cạnh tranh khốc liệt, có khách hàng là mừng muốn chớt rồi, ahihi!
Kể từ lúc nhận email cho tới khi thương lượng xong hết về giá cả, thời hạn, báo cáo thì thường là khoảng một tuần làm việc. Trong một tuần đó, Quyên sẽ phải chuẩn bị những thứ sau:
- Gửi Media Kit và báo giá dịch vụ cho khách hàng. Thường bước này là bước để loại luôn những khách hàng không phù hợp. Chia tay sớm bớt đau khổ!
- Review lại nội dung bài viết coi có thích hợp để đặt link của đối tác hay không. Nếu không thì phải propose phương án khác.
- Nếu nội dung thích hợp rồi thì phải chuẩn bị một bản nháp khác, bao gồm nội dung gốc + nội dung sponsored để đưa khách hàng tham khảo.
- Lên timeline cho dự án bao gồm thực hiện trong bao nhiêu lâu, lịch post bài, thời hạn report kết quả, v.v… tùy theo yêu cầu của đối tác chi tiết tới đâu.
Một khi cả hai bên đều thông qua hết những điều trên (hú hồn, may quá) thì Quyên sẽ bắt đầu xắn tay áo lên đánh máy. Đa phần khách hàng thường sẽ chấp nhận bản thảo từ Quyên, nếu có thay đổi chỉ là từ khóa hoặc đường dẫn.
Sau khi khách hàng chấp nhận nội dung rồi thì Quyên sẽ bắt đầu chỉnh sửa bài viết, tìm kiếm hình ảnh thích hợp, tích cực SEO, và schedule cho bài viết lên blog đúng hẹn. Những yêu cầu khác như chạy quảng cáo thêm trên Facebook, gửi newsletter tới độc giả hoặc làm báo cáo về chiến dịch đó thường là do hai bên thỏa thuận với nhau.
Nghe qua thì tưởng là dễ dàng nhẹ nhàng, đúng không? Nhưng thực ra, sponsored post là một hình thức lao động trí óc của người viết. Bạn lao động trí óc và được trả tiền để làm điều đó, nên nó rất khác với việc bạn viết blog chơi cho vui. Một khi đã được trả tiền thì đó là công việc, mà trong công việc thì với Quyên, quan trọng nhất là tính kỷ luật và chữ tín với khách hàng.
Nếu bạn chỉ viết blog cho vui, thì bữa nào mệt mệt bạn có thể bỏ không viết nữa. Nhưng một khi đã nhận tiền để lao động thì bắt buộc mình phải hoàn thành mọi thứ đúng thời hạn và đúng với chất lượng gốc mà đối tác mong muốn. Có nhiều khi tôi rất bận, rất mệt, rất… gì và này nọ, nhưng vì kỷ luật trong công việc, bắt buộc mình phải dẹp hết những sự lười biếng và lý do đó đi để hoàn thành công việc.
Chữ tín thì khỏi phải nói dài dòng rồi heng. Kinh doanh mà không giữ chữ tín thì thôi… xác định luôn! ???
Sau khi đã nhấn nút đăng bài và share rộng rãi trên MXH, rồi chăm chỉ thả tim, reply bạn đọc, vân vân và mây mây, việc gần như cuối cùng Quyên làm sẽ là thu thập thông tin và thống kê để làm report cho khách.
Dường như rất hiếm khách hàng yêu cầu blogger làm cái này, nhưng nếu bạn dư thời gian một chút, hãy làm report cho khách. Nó không tốn của bạn quá một buổi tối đâu, nhưng chắc chắn sẽ khiến khách hàng ấn tượng về tác phong chuyên nghiệp của bạn rất nhiều.
Vậy còn việc cuối cùng là gì?
Là ngồi chờ khách chuyển khoản thanh toán chi phí thôi chứ gì nữa!
Loạt bài về viết blog du lịch sẽ được cập nhật vào các ngày thứ Ba, không phải hằng tuần đâu nha. Vì vậy, nếu quan tâm và muốn theo dõi, mời bạn vui lòng ghé qua chuyên mục Trở thành travel blogger tại Blog du lịch của Quyên, hoặc đăng ký nhận e-mail khi có bài viết mới nhé!
